Четверг, 16 января, 2025
-1.9 C
Бишкек

Тарыхый окуялар

 

Негизги окуялар Доору
Улуу кыргыз державасы
(кагандыгы).
840-924-жылдар
Алп Солдун Тан династиясынын борборуна келиши. 842-жылы
Кыргыз кагандыгынын негизги жеңип алуулары. IX кылымдын 40-50-
жылдар
Кыргыздардын чыгыш Теңир-Тоого келиши. IX-X кылымдар
Кыргыз ээликтерине кидандардын кол салуусу. 924-жылы
Караханиддер кагандыгынын түптөлүшү. 940-жылы
Караханиддер кагандыгында ислам дининин расмий жарыяланышы. 960-жылы
Жусуп Баласагын «Кутадгу билиг» («Кут алчу билим») аттуу дастанын жазган учур. 1069-70-жылдар
Махмуд Кашгари «Диван лугат ат-түрк» (Түрк тилдеринин сөз жыйнагы) аттуу эмгегин жазган. 1072-77-жылдар
Түндүк батыш Монголиядагы жана чыгыш Теңир-Тоодогу кыргыздардын кара кытай чапкынына каршы күрөшү. 1125-28-жылдар
Жуучу баштаган монгол аскер-леринин «токой элдерине» жортуулу. Кыргыздардын Чыңгыз ханга баш ийиши. 1207-жылы
Монгол үстөмдүгүнө каршы тумат-кыргыз көтөрүлүшү. 1218-жылы
Кыргызстандын аймагынын Чыңгыз хандын экинчи уулу Чагатайдын энчисине тийиши. 1224-жылы
Теңир-Тоого Эне-Сайдан жана Моңголиядан кыргыздардын жаңы журт которуулары. XIII кылым
Хайду мамлекетинин негизделиши. 1269-жылы
Кем-Кемжиуттагы (Тыва) кыргыздардын көтөрүлүшү. 1273-жылы
Тутуха баш болгон монголдордун Эне-Сайга жортуулу жана кыргыздарды биротоло баш ийдирүү. 1292-93-жылдар
Кыргыз мамлекетинин жоюлушу. Кыргыздардын бир бөлү-гүнүн Манжурияга көчүрүлүшү. 1293-жылы
Монголдук Алтай тоолорун мекендеген кыргыздардын бир бөлүгүнүн Шандун вилайетине көчүрүлүшү. 1295-жылы
Тоглук Темирдин хан жарыяланышы. Моголстан мамлекетинин түзүлүшү. 1348-жылы
Эмир Темирдин Моголстанга алгачкы жортуулу. 1371-жылы
Ала-Тоодо кыргыздардын өз алдынча мамлекетинин түзүлүшү XV кылымдын 80-жылдары
Кыргыз хандыгын Акмет хандын («Алача хан») бийлеши. 1448-1504-жылдар
Султан Халил Султан – «кыргыздардын падышасы». 1504-08-жылдар
Тагай бийдин бий шайланышы. 1508-жылы
Ала-Тоо аймагынын Кыргызстан деген саясий атка ээ болушу. XV к. XVI кылымдын 1-жарымы
Кыргыздарды Мухаммбет Кыргыздын башкарышы (1514-33-жж.)
Памирлик кыргыздар жөнүндө алгачкы маалымат. 1575-жылы
Сибирь кыргыздарынын Сибирдеги орус аскерлерине кол салуулары. 1609-1614-1624-жылдар
Манап бий, Көкүм бийлердин Эшим хан менен болгон ынтымагы. XVII кылымдын башы
Сибирдик кыргыздарды Жунгар коңтажысы Хара-Хуланын баш ийдириши. 1633-жылы
Кочебай Сибирдеги кыргыз беги. Калмактардын жетисуулук, алатоолук кыргыз, казактарга алгачкы жортуулу. XVII кылымдын 30-ж. аягы-643-жылы
Сибирдик кыргыздарды Еренек Ишей уулунун бийлеши. XVII к. дын
60-80-жылдары
Кыргыздын чоң багыш уруусунун улугу Койсары бийдин Кашкардын акимдигине көтөрүлүшү. 1670-жылы
Төрт миң түтүн кыргызды Сибирден Жуңгар хонтажысы Цеван Рабдандын Жуңгарияга айдатып кетиши. 1703-жылы
Сибирдик кыргыздардын орус аскерлеринен жеңилиши. 1707-жылы
Сибирдик кыргыздардын жеринде Абакан острогунун курулушу. 1707-жылы
Шахрух бийдин Кокон хандарынын династиясына негиз салуусу. 1710-жылы
Калмактардын кезектеги жортуулунун натыйжасында казак, кыргыздардын журт которушу. 1723-жылы
Кыргыз Акбото бийдин Кожентти бийлеши. XVIII кылымдын 20-жж.
Акмат бий баштаган кыргыз колунун (10 миң жоокер) Кашкар тарапка жортуулу жана калмактарды жеңиши. 1747-жылы
Кашкарлык кыргыздардын калмактар менен кармаштары. 1748-49-жылдар
Жунгар хандыгын Цин-манжур аскерлеринин кыйратышы. 1754-жылы
Чыгыш Түркестандык Юсуф Кожого кыргыздардын колдоо көрсөтүшү. 1754-85-жылдар
Кубат бийдин саясий ишмердиги тууралуу маалыматтар. 1755-58-жылдар
Кыргыздардын түштүк-батышка оогон бөлүгүнүн Ала-Тоого кайтышы. XVIII к. 50-60-жылдары
Кытай аскери менен кыргыз-дардын биринчи кагылышы. Сарыбагыш, саяк, солто урууларынын элчилеринин Пекинге барышы. 1758-жылы
Кашкардан 1000 түтүн кыргыздын Ат-Башыга көчүшү. 1760-жылы
Эрдене бийдин Өзгөн, Ошко жортуулу. Кыргыз Ажы бийдин күрөшү. 1762-жылдар
Түштүк Кыргызстанды Кокон хандыгынын каратышы. 1762-1821-жылдар
Абылай хандын Талас, Чүйгө жортуулу. 1770-1755-жылдар
Атаке бийдин элчилери Абдырахман, Шергазынын Россияга жөнөтүлүшү. 1785-жылы
Эренектин князь болушу. Сибирь чөлкөмүндө кыргыз бийинин кыйрашы. 1803-жылы
Ысык-Көлдүк кыргыз элчилеринин Россияга жөнөтүлүшү 1813-1821-1824-жылдар
Чыгыш Түркстандагы Жаангер кожонун көтөрүлүшүнө кыргыздардын катышуусу. 1820-27-жылдар
Кокон колунун Чүй, Нарын, Ысык-Көлгө жортуулдары. 1825-31-жылдар
Бишкек чебинин негизделиши. 1825-жылы
Атантай, Тайлактын Жаангер кожону колдошу. 1825-26-жылдар
Тайлак баатырдын (1796-1838) Кокон бийлигине каршы күрөшү. 1832-33-жылдар
Кыргыз, кыпчак феодалдарынын Шераалыны Кокондо хан көтөрүшү. Нүзүп бий. 1842-жылы
Ормондун хан көтөрүлүшү. Ысык-Көлдүк кыргыздардын кокондуктарга каршы көтөрүлүшү. 1842-жылы
Алайлык, Ферганалык кыргыздардын кыймылы. 1845-жылы
Кененсары Касымовдун Кыргызстанга чапкыны. 1845-47-жылдар
Май-Төбө Мыкан салгылашуу-лары. Хан Кененин жеңилиши. 1847-жылдын жазы
Бугу уруусунун Россиянын курамына киргизилиши. 1855-жылы 17-январь
Кыргыз, кыпчактардын Мала-бекти хан көтөрүшү. Алымбек датканын Кокондо вазирлиги. 1858-62-жылдар
Орус аскерлеринин Чүйгө жортуулу жана Бишкек чебин ээлеши. 1860-жылы
Байтик баатырдын Кокон бийлигине каршы күрөшү. 1862-жылдын жайы
Чүй өрөөнүнүн Россияга толук каратылышы. Курманжанга (1811-1907) Бухара эмири Сейит Музаффар Эддинин датка наамын ыйгарышы. 1863-жылы
Нарындык кыргыздарды Россияга каратуу. 1863-68-жылдар
Чаткал, Суусамыр, Кетмен-Төбөнү каратуу. М.Г. Черняевдин Коконго жортуул башташы. 1864-жылы
Таласты Россияга каратуу. 1865-жылы
Сарт-калмактардын Россия букаралыгына кабыл алынышы. 1869-жылы
Кокон көтөрүлүшү. Полот хан (Исхак молдо). 1873-76-жылдар
Кокон хандыгынын жоюлушу. 1876-жылы 19-февраль
Падыша аскерлеринин Алайга жүрүшү. Алайлык кыргыздарды Россияга каратуу. 1876-жылдын жаз-жайы
Чыгыш Түркстанда Садыкбек башында турган кыргыз, уйгур жана башка элдердин кытай баскынчыларына каршы күрөшүнүн башталышы. 1864-жылы
Чыгыш Түркстанда Жети-Шаар мамлекетинин жашашы. Жакыпбектин, Байдөөлөт датканын ж.б. ишмердиктери. 1866-1877-жылдар
Дунгандардын Кыргызстанга келиши. 1877-84-жылдар
Бишкек (Пишпектин) уездинин борбор шаар статусун алышы. 1878-жылы
Анжиян көтөрүлүшү. 1898-жылы май айы
Кыргыздардын улуттук-боштондук үчүн көтөрүлүшү. 1916-жылдын жай — күзү
Падыша өкмөтүнүн кулагандыгы тууралуу кабардын Бишкекке келиши. 1817-жылы 3-март
Убактылуу өкмөттүн Түркстан комитетин түзүшү. 1917-жыл 19-апрель
«Букара», «Алаш», «Шура-и-Ислам», «Туран» уюмдарынын уюшулушу. 1917-жылдын жаз, жай айлары
Убактылуу өкмөттүн Түркстан комитетинин Кытайдан кайткан кыргыздарды Пржевальск жана Пишпек уезддерине коё бербөө жана аларды Нарындын тоолуу райондоруна жайгаштыруу жөнүндө токтому. 1917-жыл 19-апрель
Петрограддагы куралдуу көтөрүлүш. Убактылуу өкмөттүн кулатылышы. 1917-жыл 25-октябрь (7-ноябрь)
Сүлүктү, Кызыл-Кыяда Совет бийлигинин орношу. 1917-жыл, ноябрь
Бишкекте Совет бийлигинин орношу. 1918-жыл, январь
Караколдо Совет бийлигинин орношу. Түптө эң алгачкы «Жаңы доор» («Новая эра») коммунасынын уюшулушу. 1918-жыл, май
Таласта кулактардын козголоңу. 1918-жыл, августтун аягы
Беловодскидеги солчул эсерлердин козголоңу. 1918-жыл, 6-декабрь

(Уландысы бар)

 “Кыргыздын 100 керемети” китебинен

ЖООП КАЛТЫРЫҢЫЗ

Сураныч, комментарий жазыңыз!
Сураныч, бул жерге атыңызды киргизиңиз

АКЫРКЫ САН

КӨП ОКУЛГАНДАР

акыркы макалалар