Негизги окуялар | Доору |
Улуу кыргыз державасы (кагандыгы). |
840-924-жылдар |
Алп Солдун Тан династиясынын борборуна келиши. | 842-жылы |
Кыргыз кагандыгынын негизги жеңип алуулары. | IX кылымдын 40-50- жылдар |
Кыргыздардын чыгыш Теңир-Тоого келиши. | IX-X кылымдар |
Кыргыз ээликтерине кидандардын кол салуусу. | 924-жылы |
Караханиддер кагандыгынын түптөлүшү. | 940-жылы |
Караханиддер кагандыгында ислам дининин расмий жарыяланышы. | 960-жылы |
Жусуп Баласагын «Кутадгу билиг» («Кут алчу билим») аттуу дастанын жазган учур. | 1069-70-жылдар |
Махмуд Кашгари «Диван лугат ат-түрк» (Түрк тилдеринин сөз жыйнагы) аттуу эмгегин жазган. | 1072-77-жылдар |
Түндүк батыш Монголиядагы жана чыгыш Теңир-Тоодогу кыргыздардын кара кытай чапкынына каршы күрөшү. | 1125-28-жылдар |
Жуучу баштаган монгол аскер-леринин «токой элдерине» жортуулу. Кыргыздардын Чыңгыз ханга баш ийиши. | 1207-жылы |
Монгол үстөмдүгүнө каршы тумат-кыргыз көтөрүлүшү. | 1218-жылы |
Кыргызстандын аймагынын Чыңгыз хандын экинчи уулу Чагатайдын энчисине тийиши. | 1224-жылы |
Теңир-Тоого Эне-Сайдан жана Моңголиядан кыргыздардын жаңы журт которуулары. | XIII кылым |
Хайду мамлекетинин негизделиши. | 1269-жылы |
Кем-Кемжиуттагы (Тыва) кыргыздардын көтөрүлүшү. | 1273-жылы |
Тутуха баш болгон монголдордун Эне-Сайга жортуулу жана кыргыздарды биротоло баш ийдирүү. | 1292-93-жылдар |
Кыргыз мамлекетинин жоюлушу. Кыргыздардын бир бөлү-гүнүн Манжурияга көчүрүлүшү. | 1293-жылы |
Монголдук Алтай тоолорун мекендеген кыргыздардын бир бөлүгүнүн Шандун вилайетине көчүрүлүшү. | 1295-жылы |
Тоглук Темирдин хан жарыяланышы. Моголстан мамлекетинин түзүлүшү. | 1348-жылы |
Эмир Темирдин Моголстанга алгачкы жортуулу. | 1371-жылы |
Ала-Тоодо кыргыздардын өз алдынча мамлекетинин түзүлүшү | XV кылымдын 80-жылдары |
Кыргыз хандыгын Акмет хандын («Алача хан») бийлеши. | 1448-1504-жылдар |
Султан Халил Султан – «кыргыздардын падышасы». | 1504-08-жылдар |
Тагай бийдин бий шайланышы. | 1508-жылы |
Ала-Тоо аймагынын Кыргызстан деген саясий атка ээ болушу. | XV к. XVI кылымдын 1-жарымы |
Кыргыздарды Мухаммбет Кыргыздын башкарышы | (1514-33-жж.) |
Памирлик кыргыздар жөнүндө алгачкы маалымат. | 1575-жылы |
Сибирь кыргыздарынын Сибирдеги орус аскерлерине кол салуулары. | 1609-1614-1624-жылдар |
Манап бий, Көкүм бийлердин Эшим хан менен болгон ынтымагы. | XVII кылымдын башы |
Сибирдик кыргыздарды Жунгар коңтажысы Хара-Хуланын баш ийдириши. | 1633-жылы |
Кочебай Сибирдеги кыргыз беги. Калмактардын жетисуулук, алатоолук кыргыз, казактарга алгачкы жортуулу. | XVII кылымдын 30-ж. аягы-643-жылы |
Сибирдик кыргыздарды Еренек Ишей уулунун бийлеши. | XVII к. дын 60-80-жылдары |
Кыргыздын чоң багыш уруусунун улугу Койсары бийдин Кашкардын акимдигине көтөрүлүшү. | 1670-жылы |
Төрт миң түтүн кыргызды Сибирден Жуңгар хонтажысы Цеван Рабдандын Жуңгарияга айдатып кетиши. | 1703-жылы |
Сибирдик кыргыздардын орус аскерлеринен жеңилиши. | 1707-жылы |
Сибирдик кыргыздардын жеринде Абакан острогунун курулушу. | 1707-жылы |
Шахрух бийдин Кокон хандарынын династиясына негиз салуусу. | 1710-жылы |
Калмактардын кезектеги жортуулунун натыйжасында казак, кыргыздардын журт которушу. | 1723-жылы |
Кыргыз Акбото бийдин Кожентти бийлеши. | XVIII кылымдын 20-жж. |
Акмат бий баштаган кыргыз колунун (10 миң жоокер) Кашкар тарапка жортуулу жана калмактарды жеңиши. | 1747-жылы |
Кашкарлык кыргыздардын калмактар менен кармаштары. | 1748-49-жылдар |
Жунгар хандыгын Цин-манжур аскерлеринин кыйратышы. | 1754-жылы |
Чыгыш Түркестандык Юсуф Кожого кыргыздардын колдоо көрсөтүшү. | 1754-85-жылдар |
Кубат бийдин саясий ишмердиги тууралуу маалыматтар. | 1755-58-жылдар |
Кыргыздардын түштүк-батышка оогон бөлүгүнүн Ала-Тоого кайтышы. | XVIII к. 50-60-жылдары |
Кытай аскери менен кыргыз-дардын биринчи кагылышы. Сарыбагыш, саяк, солто урууларынын элчилеринин Пекинге барышы. | 1758-жылы |
Кашкардан 1000 түтүн кыргыздын Ат-Башыга көчүшү. | 1760-жылы |
Эрдене бийдин Өзгөн, Ошко жортуулу. Кыргыз Ажы бийдин күрөшү. | 1762-жылдар |
Түштүк Кыргызстанды Кокон хандыгынын каратышы. | 1762-1821-жылдар |
Абылай хандын Талас, Чүйгө жортуулу. | 1770-1755-жылдар |
Атаке бийдин элчилери Абдырахман, Шергазынын Россияга жөнөтүлүшү. | 1785-жылы |
Эренектин князь болушу. Сибирь чөлкөмүндө кыргыз бийинин кыйрашы. | 1803-жылы |
Ысык-Көлдүк кыргыз элчилеринин Россияга жөнөтүлүшү | 1813-1821-1824-жылдар |
Чыгыш Түркстандагы Жаангер кожонун көтөрүлүшүнө кыргыздардын катышуусу. | 1820-27-жылдар |
Кокон колунун Чүй, Нарын, Ысык-Көлгө жортуулдары. | 1825-31-жылдар |
Бишкек чебинин негизделиши. | 1825-жылы |
Атантай, Тайлактын Жаангер кожону колдошу. | 1825-26-жылдар |
Тайлак баатырдын (1796-1838) Кокон бийлигине каршы күрөшү. | 1832-33-жылдар |
Кыргыз, кыпчак феодалдарынын Шераалыны Кокондо хан көтөрүшү. Нүзүп бий. | 1842-жылы |
Ормондун хан көтөрүлүшү. Ысык-Көлдүк кыргыздардын кокондуктарга каршы көтөрүлүшү. | 1842-жылы |
Алайлык, Ферганалык кыргыздардын кыймылы. | 1845-жылы |
Кененсары Касымовдун Кыргызстанга чапкыны. | 1845-47-жылдар |
Май-Төбө Мыкан салгылашуу-лары. Хан Кененин жеңилиши. | 1847-жылдын жазы |
Бугу уруусунун Россиянын курамына киргизилиши. | 1855-жылы 17-январь |
Кыргыз, кыпчактардын Мала-бекти хан көтөрүшү. Алымбек датканын Кокондо вазирлиги. | 1858-62-жылдар |
Орус аскерлеринин Чүйгө жортуулу жана Бишкек чебин ээлеши. | 1860-жылы |
Байтик баатырдын Кокон бийлигине каршы күрөшү. | 1862-жылдын жайы |
Чүй өрөөнүнүн Россияга толук каратылышы. Курманжанга (1811-1907) Бухара эмири Сейит Музаффар Эддинин датка наамын ыйгарышы. | 1863-жылы |
Нарындык кыргыздарды Россияга каратуу. | 1863-68-жылдар |
Чаткал, Суусамыр, Кетмен-Төбөнү каратуу. М.Г. Черняевдин Коконго жортуул башташы. | 1864-жылы |
Таласты Россияга каратуу. | 1865-жылы |
Сарт-калмактардын Россия букаралыгына кабыл алынышы. | 1869-жылы |
Кокон көтөрүлүшү. Полот хан (Исхак молдо). | 1873-76-жылдар |
Кокон хандыгынын жоюлушу. | 1876-жылы 19-февраль |
Падыша аскерлеринин Алайга жүрүшү. Алайлык кыргыздарды Россияга каратуу. | 1876-жылдын жаз-жайы |
Чыгыш Түркстанда Садыкбек башында турган кыргыз, уйгур жана башка элдердин кытай баскынчыларына каршы күрөшүнүн башталышы. | 1864-жылы |
Чыгыш Түркстанда Жети-Шаар мамлекетинин жашашы. Жакыпбектин, Байдөөлөт датканын ж.б. ишмердиктери. | 1866-1877-жылдар |
Дунгандардын Кыргызстанга келиши. | 1877-84-жылдар |
Бишкек (Пишпектин) уездинин борбор шаар статусун алышы. | 1878-жылы |
Анжиян көтөрүлүшү. | 1898-жылы май айы |
Кыргыздардын улуттук-боштондук үчүн көтөрүлүшү. | 1916-жылдын жай — күзү |
Падыша өкмөтүнүн кулагандыгы тууралуу кабардын Бишкекке келиши. | 1817-жылы 3-март |
Убактылуу өкмөттүн Түркстан комитетин түзүшү. | 1917-жыл 19-апрель |
«Букара», «Алаш», «Шура-и-Ислам», «Туран» уюмдарынын уюшулушу. | 1917-жылдын жаз, жай айлары |
Убактылуу өкмөттүн Түркстан комитетинин Кытайдан кайткан кыргыздарды Пржевальск жана Пишпек уезддерине коё бербөө жана аларды Нарындын тоолуу райондоруна жайгаштыруу жөнүндө токтому. | 1917-жыл 19-апрель |
Петрограддагы куралдуу көтөрүлүш. Убактылуу өкмөттүн кулатылышы. | 1917-жыл 25-октябрь (7-ноябрь) |
Сүлүктү, Кызыл-Кыяда Совет бийлигинин орношу. | 1917-жыл, ноябрь |
Бишкекте Совет бийлигинин орношу. | 1918-жыл, январь |
Караколдо Совет бийлигинин орношу. Түптө эң алгачкы «Жаңы доор» («Новая эра») коммунасынын уюшулушу. | 1918-жыл, май |
Таласта кулактардын козголоңу. | 1918-жыл, августтун аягы |
Беловодскидеги солчул эсерлердин козголоңу. | 1918-жыл, 6-декабрь |
(Уландысы бар)
“Кыргыздын 100 керемети” китебинен