– Рейна айым, саламатсызбы. Сизди бир нече жылдан бери Астанадагы эң алдыңкы телеканалдардын биринде иштеген кесипкөй журналист катары билебиз. Ал жакка кандайча, кантип барып калдыңыз?
– Казакстанда көп жылдан бери жашап, иштеп жүргөн жакшы таанышыбыз байланышка чыгып, конкурска катышып көрүүмдү жана келип иштесем абдан жакшы мүмкүнчүлүктөр бар экенин айтып калды. Мен сунушту дароо кабыл алдым. Барсамбы же жокпу деген суроо ойлонткон да жок. Резюмемди салып, 3 ай конкурска катышып, текшерүүнүн жыйынтыгын күтүп жүрдүм. «Келе берсеңиз болот», – деген жоопту алган соң дароо келдим. Алгач, 2017-жылы «Хабар» агенттигинин «Kazah TV» каналына келгем. Бир жылга жакын убакыт иштедим ал жерде. Кийин бардык берүүлөрдү кыргызчалап 2018-жылы 1-майда кыргыз редакциясы ачылды. 2022-жылдын апрель айынан бери биздин канал «Хабар» агенттигинин курамынан чыгып ТРК (Президенттин телерадиокомплексине) кошулганбыз . Учурда “Jibek Joly / Silk Way” деп аталабыз.
– “Jibek Joly / Silk Way» телеканалынын ишмердүүлүгү боюнча айтып берсеңиз?
– «Jibek Joly» телеканалы Казакстан Республикасынын Президентинин иш башкармалыгынын «Казакстан Республикасынын Президентинин Телерадиокомплекси» түзүмүнө кирет. SilkWay — Jibek Joly эл аралык телеканалынын эфирдик бутагы. SilkWay-бул HotbIRD 13B, Galaxy 19 жана Measat 3A спутниктери аркылуу төрт континенттин 118 өлкөсүнө көрсөтүлгөн Казакстан Республикасынын биринчи улуттук спутниктик телеканалы. Каналдын мазмуну 100% ата мекендик өндүрүш. SilkWay’дин жалпы аудиториясы учурда 300 миллиондон ашык көрүүчүгө ээ. Телеканалдын берүүлөрү бир нече тематикалык багыттарда көрсөтүлүп, Казакстандын маданияты, каада-салты, тарыхы, туризми жана инвестициялык мүмкүнчүлүктөрү сыяктуу тармактарды камтыйт. Канал ошондой эле Казакстан жана Борбор Азияга басым жасоо менен күн сайын акыркы жана актуалдуу жаңылыктарды берип турат. Казакстандын спутниктик эл аралык каналы 2002-жылдын тогуздун айынын 25инде казак, орус жана англис тилдеринде эфирге чыга баштаган. 2018-жылы кыргыз жана өзбек тилдеринде берүүлөр кошумча жолчо менен ишке киргизилген. 2024- жылы түрк тили кошулду. Көп каналдуу форматта эфирге чыккандыктан, санариптик телеберүүнүн ар бир абоненти 6 тилдин 100% берүүлөрүн каалаган, өзүнө жаккан тилинде тандап көрө алат.
– Силердин редакция кандай максатта иш алып барат?
– Биздин редакция башка редакциялардай эле теледе кандай берүүлөр, маектер, жаңылыктар болбосун бардыгын кыргыз тилине которуп, үн коштоп эфирге берип турабыз. Программаларды которгон котормочулар бар. Алар даярдап берген тексттерди редактор-диктор деген позициядагы кызматкерлер текшерип окуп беришет. Андан кийин монтаждалып, текшерилип эфирге өтөт.
– Кандай берүүлөрдү даярдайсыздар?
– Жогоруда айтып өткөндөй маданият, каада-салт, тарых, туризм жана инвестициялык мүмкүнчүлүктөр тууралуу көп берүүлөр жасалган жана дагы да жасалат. Ошондой эле «Jibek Jolyнун» эфиринде дүйнөлүк кинематографиянын мега хиттери, популярдуу сериалдар жана казакча дубляждалган анимациялык тасмалар жана Silk Wayдин архивиндеги эң мыкты долбоорлор көрсөтүлөт.
– Командада канча киши иштейт?
– Биздин редакцияда жалпы 5 кызматкербиз. Ар бири өз ишине так жана жоопкерчиликтүү мамиле жасашат. Менин милдеттерим болсо телеканалда кыргызча чыккан ар бир берүүгө, жаңылыкка, анонско, майда-чүйдөсүнө чейин жооптуумун. Баарын көзөмөлдөп турам. Кокус ката кетип жаткан болсо, эфирге чейин оңдоп бергенге аракет кылам.
– Иш-чараларды уюштуруу, чагылдыруу кандай тартипте болот?
– Сапаттуу продукция берүү үчүн баары алдын ала ойлонулат. Мисалы аутсорсинг менен иштейбиз. Кандай маанайдагы канча берүү керектиги тууралуу айтылып, келишим түзүлөт. Өз кезегинде продакшн студиялар бизге сапаттуу өз учурунан кечиктирбей программа даярдап беришет. Ал эми жаңылыктар болсо күн сайын даярдалат.
– ТВ жаатындагы эки өлкөнүн ортосундагы айырмачылыктар же болбосо артыкчылыктар…
– Кыргызстандан келип көрүп кеткен кесиптештерибиз байкагандай, бул жакта телеге чоң көңүл бурулат. Студиялар заманбап, роботтошкон. Кызматкерлердин ар бири өз ишин жасашат. Мисалга алсак, Кыргызстанда оператор тартып келген материалын эки тилде өзү монтаждайт. Үн режиссер коштоп жүрбөйт, айрым учурда гана жарык бергендер болот. Бирок, бир эле айлык алат. Бул жакта андай эмес, оператор съемкага барып материалды тартып гана берет. Эфирдин режиссеру менен монтажер отуруп сюжетти монтаждашат. Жарык бергени да, үндү көзөмөлдөгөнү да башка кызматкер чогуу чыгат съемкага. Ошондо ар бири өзүнчө штатта отуруп, ар башка айлык алышат.
– Тажрыйба алмашуулар болуп турабы?
– Жок. Азырынча тажрыйба алмашуу үчүн Бишкектен атайын эч кимди чакырта элекпиз.
– Ал жакка кызматкерлерди кандай критерийлер менен алышат?
– Чынын айтсам тандоо өтө көп убакытка созулат. Эң маанилүүсү, дипломуң болуш керек. Башка кесиптин ээси, бирок бир канча жыл журналист болуп иштеген болсо да жарабайт. Мисалы, журналист же болбосо кыргыз тилчи болушу керек. Андан тышкары, айтылбаган да критерийлери бар. Аны конкурс учурунда тактап алабыз.
– Астанага кеткичекти бул жактагы телевидениелерде иштеп жүргөнүңүздү билебиз?
– Кыргызстанда жүргөндө тажрыйба топтогонум үчүн бул жакка келип иштеп кете алдым болуш керек. Себеби, тажырыйбам жок болуп же түшүнбөй турсам менин деле иштеп кетүүм оңой болмок эмес. Себеби, ар бир иштин өз жоопкерчилиги бар. Мен аны дайыма сезем жана кынтыксыз аткарууга аракет кылам.
Жогорку окуу жайын бүткөндө гезитте 1 жылдай иштедим. Андан кийин радиого бардым. Эң алгач текст окуганды «Азаттык» радиосунда жүргөндө үйрөнгөм. Андан кийин «ЭлТР» телеканалынын жаңылыктар бөлүмүндө иштеп ошол жактан жакшы тажырыйба топтой алдым. Көп нерсени үйрөндүм. Жаңы барганда теленин ишин билчү эмесмин. Баарын майда-чүйдөсүнө чейин чогуу иштеген кесиптештерим үйрөтүшкөн. Андан соң Астанага кеткенге чейинки акыркы 2 жылдан ашык убакыт СТВ каналында иштедим. Ал жакта иштегеним үй-бүлөлүк шартка өтө ыңгайлуу болчу. Балдарым кичинекей, аларды бала бакчадан алыш керек. Алыска иш сапарларга чыкпайм дегендей…
– Алдыда кандай максаттар, пландар бар?
– Сонун максаттарым, пландарым бар. Аны айтпай турайын. Кийин буюрса аткарылып, ишке ашып жатса өзүңөр деле күбө болосуңар. Оюмда, көңүлүмдө сонун пландарым бар. Аларды да жакшылап бышырып, ишке ашыра алгыдай кылып алышым керек биринчиден.
Буюрса, Кыргызстанга кайтканда жакшы иштерге аралашып, керектүү иштерди жасайм.
– Астанада өтүп жаткан V дүйнөлүк көчмөндөр оюндарын да чагылдырып жаткан чыгарсыздар?
– Дүйнөлүк көчмөндөр оюндары сонун маанайда өтүп жатат. Тилекке каршы, жумуш учуруна туура келгендиктен бардыгын өз көзүм менен көргөнгө мүмкүн эмес. Бирок, уюштуруу жогорку деңгээлде жасалганы байкалып турат. Ар бир оюндун жүрүшү, ачылышы толугу менен түз эфирде берилүүдө. Мындан сырткары, жаңылыктарды жасап жатабыз. Биздин спортчуларбыз бул оюнга жакшы даярдык менен келгени сезилүүдө.
– Иштеген ишиңди, кылган кызматыңды колдоп ар дайым жаныңда жүргөн өмүрлүк жарыңдын колдоосу маанилүү эмеспи…
– Өмүрлүк жарды тандоодон адашкан эмес экемин. Жолдошум Болоттун колдоосу болбосо, азыр бул жерде иштеп жүрбөйт элем. Астанага 2017-жылы эки балабыз кичинекей кезинде көчүп келгенбиз. 2020-жылы дагы бир уулдуу болгонбуз. Атын чоң чоң атамдын атынан Досалы деп койгонбуз. Азыр улуу балабыз 7-класста, ортончусу 5-класста окушат. Кичүүбүз бала бакчага барат. Болот экөөбүз башында чогуу «Хабарда» иштеп жүрдүк. Азыр болсо эки бөлөк каналдабыз. Телеоператор болгондуктан, бирге иштешүү бизге өтө эле жакшы. Келечекте пландарыбыз, максаттарыбыз бир. Балдарыбызга татыктуу тарбия берип, эрезеге жеткирип алсак дейбиз. Үчөө тең уул болгондуктан, Кудайдан кыздуу болсок деп тилеп келебиз.
Анара Арзыбай кызы, “Кыргыз Туусу”